28-05-2015

EEN THRILLER VAN TOEN (1)

Op 2 mei 2015 overleed de Engelse schrijfster Ruth Rendell, 85 jaar oud. Ze debuteerde in 1964 als thrillerauteur met, toen al, inspecteur Wexford als hoofdpersoon. In totaal zou ze 24 Wexford - romans laten verschijnen. Bovendien publiceerde ze verhalenbundels en 41 psychologische thrillers, waaronder 14 onder het pseudoniem Barbara Vine. In dit genre blinkt ze echt uit. Ze tekent het karakter van de dader uitvoerig en geloofwaardig, zodat de lezer begrijpt waarom hij of zij tot de bewuste misdaad gekomen is. Erfelijkheid, armoede, vooral klassenverschil, in Groot - Brittannië nog zo veelvuldig aanwezig, ze kunnen allemaal een rol gespeeld hebben.  A Judgement in Stone uit 1977, in Nederland verschenen onder de titel Het stenen oordeel (1978), werd bij haar overlijden algemeen geroemd. In 1995 verfilmde Claude Chabrol deze roman onder de titel La Cérémonie, met Isabelle Huppert in de hoofdrol.

Dit is de allereerste zin: " Eunice Parchman doodde de familie Coverdale omdat ze niet kon lezen of schrijven." Gewaagder kan eigenlijk niet. De lezer kent nu al dader, slachtoffers, motief. De schrijfster legt meteen bijna al haar kaarten op tafel. Twee bladzijden verder kom je ook te weten op welke dag de moorden werden gepleegd: Valentijnsdag, 14 februari. Ruth Rendell gooit al haar talenten in de strijd om de lezer tot doorlezen te dwingen. En dat doe je, want het motief is natuurlijk waanzinnig en de moordenares wil je daarom ook leren kennen. En wat zijn de Coverdales eigenlijk voor mensen?

Eunice Parchman solliciteert bij de goed gesitueerde, intellectuele familie Coverdale naar de functie van huishoudster, maar verzwijgt dat ze analfabeet is. Geboren in een armoedige omgeving, belast door moeilijkheden van huiselijke aard, heeft ze in haar jeugd nooit leren lezen en schrijven. Ze schaamt zich daar diep voor en haat daarom alles wat met letters te maken heeft.
Jacqueline en George Coverdale verzuimen naar haar verleden te informeren en nemen de vrouw aan. Na verloop van tijd merken zij en hun kinderen Giles en Melinda dat ze nu toch wel een heel vreemd geval in huis hebben. De lezer weet nog meer. Eunice heeft geen vrienden of vriendinnen, want mensen interesseren haar niet. De kilheid straalt van haar af. Ze vraagt nooit naar iets of iemand, houdt haar antwoorden zo kort mogelijk, maar doet haar huishoudelijke werk uitstekend. Haar goede geheugen komt Eunice van pas als ze wat wil bijverdienen. Ze onthoudt de zwakheden van enkele mensen uit de buurt en gaat ze vervolgens chanteren. Wanneer ontdekken de Coverdalwes dit nou? vraagt de lezer zich geregeld geëmotioneerd af. De situatie wordt pas echt precair als Eunice haar sister - in - crime Joan ontmoet, een intelligent, hysterisch kreng.

Waar klassenonderscheid en psychopathische personen samenkomen, wordt het Noodlot geboren dat de familie Coverdale naar de ondergang voert. Ruth Rendell bouwt de spanning vakkundig op, handig gebruikmakend van het feit dat de lezer de onheilsdatum kent. Ze verwijst geregeld naar de fatale afloop, noemt dag en maand, en de lezer kan aftellen. Zo krijgt het Noodlot nog een extra lading. Inderdaad, je kunt de Coverdales, die het ook niet kunnen helpen dat altijd alles zo meezat, 'gedoemd'  noemen. Er bestaan nu eenmaal krachten waar de mens niet tegenop kan.
Ruth Rendell, Het stenen oordeel (1978). Vertaling door N. Brink - Wessels van A Judgement in Stone (1977) van Ruth Rendell. Uitgeverij Het Spectrum, Utrecht. 223 blz.
Zie voor meer informatie over klassieke misdaadromans www.tomasross.nl