Charles Dickens (1812 - 1870) was gefascineerd door alles wat met misdaad te maken had. Hij keek vaak rond in achterbuurten, observeerde daar prostituees, souteneurs, kleine criminelen. In binnen - en buitenland bezocht hij gevangenissen, waar hij gesprekken trachtte aan te knopen met zoveel mogelijk veroordeelden.
In zijn romans komt er minimaal één schurk voor. Sommigen zijn wereldberoemd geworden. Zo denkt u ongetwijfeld met afgrijzen terug aan de kille vrek Scrooge uit " A Cristmas Carol ", terwijl de sluwe jeugdbendeleider Fagin, van wie Oliver Twist zo'n last had, uw bloed nog doet koken als u zijn naam hoort.
Een ronduit afzichtelijke man ontmoette ik in " Dombey and Son " (1846 - 1848), een veelgelezen roman in Dickens' tijd, daarna in de vergetelheid geraakt. Om de slechtheid van James Carker vol tot u te laten doordringen, moet u iets van de belangrijkste verhaallijn afweten. De persoon om wie de intrige draait, is Paul Dombey, een heel deftige, heel rijke en heel trotse zakenman in Londen. Zijn wil is wet, werkelijk iedereen zal voor hem buigen. Daarom kan hij met geen mogelijkheid verdragen dat zijn grote droom door een tragische oorzaak uiteenspat: zijn enige zoon sterft op zeer jeugdige leeftijd. Samen met hem had pa zijn imperium willen uitbouwen. Aangezien vrouwen in zijn wereldbeeld niet meetellen, wordt zijn aanhankelijke dochtertje Florence achteloos ter zijde geschoven.
Toch ook een engerd, denkt u nu. Zeker, maar het genie van Dickens wist nog iets veel ergers te creëren. James Carker is de rechterhand van Dombey. Hij neemt hem veel werk uit handen, maar blijft onderdanig, op het kruiperige af. Constant dwalen zijn ogen rond, iedereen observerend, wachtend op de kans om genadeloos toe te slaan. Altijd uiterst beleefd optredend, waarbij hij zó breed glimlacht dat enorme rijen witte tanden en veel tandvlees zichtbaar worden, tracht hij iedereen die ertoe doet voor zich in te nemen. Ondertussen vernedert en beledigt hij met enige wellust de mensen die onder hem staan, tot wie zijn oudere broer behoort. Ziet u hem voor u? Een wrede, intelligente man, die over een groot talent beschikt om te allen tijde onheil te stichten.
Jaloers is hij eveneens. Wat Dombey bezit, wil hij ook hebben. Dat moment breekt aan als hij Edith leert kennen, Dombey's tweede vrouw. Haar schoonheid bedwelmt iedereen. Daarom heeft Dombey haar ook gekozen, want hij wil met haar pronken op diners en recepties. Ze haat hem, want hij vernedert haar. Door een hooghartige houding aan te nemen, probeert ze haar gevoel van schaamte te verbergen. Carker doorziet beiden; hij begrijpt dat dit de kans is om de trotse Dombey tot op het bot te kwetsen. Zijn emoties winnen het van het koele verstand. Hoewel Edith van hem gruwt, gaat ze toch op zijn voorstel in: hij schaakt haar en beiden vluchten naar het buitenland. Dombey beseft dat zijn aanzien en zijn geld geen geluk, geen vriendschap, maar slechts ellende heeft gebracht. Zijn woede wordt slechts overtroffen door zijn vernedering.
22-01-2013
05-01-2013
HITCHCOCK EN NORTH BY NORTHWEST
Hitchcock - fans kunnen er uren over debatteren: wat is nu zijn beste film en waarom? Donald Spoto, de biograaf van Hitchcock, noemde altijd "Vertigo". "Toneel - en romanschrijver Willem Jan Otten is erg gesteld op "Rear Window", terwijl regisseur Paul Verhoeven zweert bij "North by Northwest". De laatste, uitgebracht in 1959, was één van de duurste, maar ook één van de succesvolste films die Hitchcock geregisseerd heeft. Velen hebben hem op hun lijstje staan, geregeld wordt hij nog op allerlei tv - netten vertoond. Wat is er zo bijzonder aan deze film?
Reclameman Cary Grant wordt aangezien voor FBI - agent George Kaplan en daarom gekidnapt door medewerkers van een anti - Amerikaanse spionnenorganisatie. Let wel: we leven in de Koude Oorlog. Hij weet zich van hen los te maken, maar ze blijven op hem jagen. Dat doet de politie ook, want die verdenkt hem, ook nu weer ten onrechte, van moord. Op jacht naar eerherstel trekt hij van het noorden naar het noordwesten van de Verenigde Staten, waarbij hij ook in de gaten wordt gehouden door de Amerikaanse spionagedienst, want daar heeft men George Kaplan in het leven geroepen om als lokvogel te dienen. Kaplan bestaat dus helemaal niet, krijgt Cary Grant te horen, maar de Amerikanen doen hem dan een verleidelijk aanbod. Ondertussen laat een jonge, blonde vrouw, gespeeld door Eva Marie Saint, duidelijk blijken hem aantrekkelijk te vinden.
In een beroemd interview met de Franse filmkenner en regisseur Francois Truffaut bevestigde Hitchcock diens mening dat deze film min of meer een samenvatting was van wat hij tot aan 1958 in Amerika gemaakt had. Diverse eerder gebruikte thema's en figuren worden hier knap samengebracht. De kenner knikt goedkeurend als hij voorbij ziet komen:
a) de onschuldige verdachte; hij gaat op pad om de echte dader te pakken te krijgen. Hitch gebruikte dit gegeven graag, omdat de toeschouwer sympathie voor de hoofdpersoon opvat en dus volop met hem meeleeft.
b) De uiterlijk koele blondine; als je haar beter leert kennen, blijkt ze onverwacht hartstochtelijk te zijn. Hitch dacht dan altijd aan Grace Kelly.
c) De schurk met het aangename voorkomen en de goede manieren. Ook hier dus: men is niet wie men lijkt.
d) Een plaats van handeling die wijd en zijd bekend is; hier Mount Rushmore, met de koppen van vier presidenten in graniet uitgehouwen. Oorspronkelijk had Hitchcock onze film de titel "The Man in Lincoln's Nose" gegeven.
e) Tenminste één extra - lange spectaculaire achtervolging: Cary Grant wordt in een uitgestrekt, verlaten gebied beschoten door een sproeivliegtuigje, zodat hij beschutting moet zoeken in de maisbeplanting.
Hitchcock bracht graag mooie mensen in beeld die perfect gekleed waren, hij zorgde voor een scala aan spannende momenten, gevoel voor humor had hij ook, maar is er nog iets meer? Wilde hij wat beweren met "North by Northwest" ?
Het ging hem altijd om het amusement, waarbij hij erop lette dat de toeschouwers emotioneel geraakt werden. Ze moesten lachen, huilen, angstig zijn. Maar hij had ook zijn persoonlijke fantasieën en obsessies, die hij vooral toonde in "Vertigo". Daarnaast had hij zo zijn eigen kijk op de samenleving. Hij laat hier organisaties zien die volstrekt gewetenloos met hun burgers omgaan, mensen die bereid zijn elkaar te bedriegen en te verraden, als hun dat beter uitkomt. Een spannende, vaak amusante film met een donker randje, zo zou ik "North by Northwest" het liefst willen omschrijven.
Overigens ben ìk van mening dat "Vertigo" Hitchcocks beste is.
Reclameman Cary Grant wordt aangezien voor FBI - agent George Kaplan en daarom gekidnapt door medewerkers van een anti - Amerikaanse spionnenorganisatie. Let wel: we leven in de Koude Oorlog. Hij weet zich van hen los te maken, maar ze blijven op hem jagen. Dat doet de politie ook, want die verdenkt hem, ook nu weer ten onrechte, van moord. Op jacht naar eerherstel trekt hij van het noorden naar het noordwesten van de Verenigde Staten, waarbij hij ook in de gaten wordt gehouden door de Amerikaanse spionagedienst, want daar heeft men George Kaplan in het leven geroepen om als lokvogel te dienen. Kaplan bestaat dus helemaal niet, krijgt Cary Grant te horen, maar de Amerikanen doen hem dan een verleidelijk aanbod. Ondertussen laat een jonge, blonde vrouw, gespeeld door Eva Marie Saint, duidelijk blijken hem aantrekkelijk te vinden.
In een beroemd interview met de Franse filmkenner en regisseur Francois Truffaut bevestigde Hitchcock diens mening dat deze film min of meer een samenvatting was van wat hij tot aan 1958 in Amerika gemaakt had. Diverse eerder gebruikte thema's en figuren worden hier knap samengebracht. De kenner knikt goedkeurend als hij voorbij ziet komen:
a) de onschuldige verdachte; hij gaat op pad om de echte dader te pakken te krijgen. Hitch gebruikte dit gegeven graag, omdat de toeschouwer sympathie voor de hoofdpersoon opvat en dus volop met hem meeleeft.
b) De uiterlijk koele blondine; als je haar beter leert kennen, blijkt ze onverwacht hartstochtelijk te zijn. Hitch dacht dan altijd aan Grace Kelly.
c) De schurk met het aangename voorkomen en de goede manieren. Ook hier dus: men is niet wie men lijkt.
d) Een plaats van handeling die wijd en zijd bekend is; hier Mount Rushmore, met de koppen van vier presidenten in graniet uitgehouwen. Oorspronkelijk had Hitchcock onze film de titel "The Man in Lincoln's Nose" gegeven.
e) Tenminste één extra - lange spectaculaire achtervolging: Cary Grant wordt in een uitgestrekt, verlaten gebied beschoten door een sproeivliegtuigje, zodat hij beschutting moet zoeken in de maisbeplanting.
Hitchcock bracht graag mooie mensen in beeld die perfect gekleed waren, hij zorgde voor een scala aan spannende momenten, gevoel voor humor had hij ook, maar is er nog iets meer? Wilde hij wat beweren met "North by Northwest" ?
Het ging hem altijd om het amusement, waarbij hij erop lette dat de toeschouwers emotioneel geraakt werden. Ze moesten lachen, huilen, angstig zijn. Maar hij had ook zijn persoonlijke fantasieën en obsessies, die hij vooral toonde in "Vertigo". Daarnaast had hij zo zijn eigen kijk op de samenleving. Hij laat hier organisaties zien die volstrekt gewetenloos met hun burgers omgaan, mensen die bereid zijn elkaar te bedriegen en te verraden, als hun dat beter uitkomt. Een spannende, vaak amusante film met een donker randje, zo zou ik "North by Northwest" het liefst willen omschrijven.
Overigens ben ìk van mening dat "Vertigo" Hitchcocks beste is.
Abonneren op:
Posts (Atom)