EEN DAG UIT HET LEVEN VAN MRS DALLOWAY

Nee, ik moet u teleurstellen: Clarissa Dalloway houdt niet echt van haar man. Natuurlijk, ze wist wat ze deed toen ze Peter Walsh afwees en voor Richard koos. Iemand had hem in een zomer, lang geleden, meegebracht, toen iedereen ervan uitging dat Peter en Clarissa bij elkaar hoorden. Eerst werd Richard verliefd en daarna zij. "Met jou amuseer ik me alleen maar, terwijl Richard en ik elkaar begrijpen," zei ze. Peter is geestig en avontuurlijk, Richard vooral betrouwbaar en conservatief. Op deze dag, in juni 1923, zal Peter, na een verblijf van vijf jaar in India, Clarissa weer ontmoeten.

Want zij houdt die avond een feestje en is daar de hele dag voor in de weer. Wonend in Westminster, Londen, want haar man zit in de politiek, doet ze daar haar boodschappen en plaatst ze haar bestellingen. Ondertussen gaan haar gedachten terug naar haar jeugdjaren, mijmert ze over de bekenden die ze ontmoet, denkt ze na over zichzelf. Een vrouw van 52 jaar, grijs geworden na haar ziekte, mager, spits gezichtje, mooie handen en voeten, altijd goed gekleed. Intellectueel schat ze zichzelf niet hoog in; wel weet ze dat ze over een grote dosis mensenkennis beschikt en daardoor in staat is mensen te helpen en te bemoedigen.

Ook van anderen kent de lezer de gedachten. Van Peter en Richard natuurlijk, maar ook van de beklagenswaardige miss Kilmer, de lerares van dochter Elisabeth, en van de tragische Septimus Warren Smith, die geestelijk zo in nood is. Allen leven op uiteenlopende wijze toe naar Clarissa's partijtje, waarvan het bezoek van de eerste minister het hoogtepunt moet worden. Alleen Peter ziet dat anders. Hij hoopt dat iemand hem een baan kan bezorgen; bovendien verlangt hij hevig naar een ontmoeting met Clarissa, de vrouw die hij nog steeds liefheeft.

Virginia Woolf ( Londen, 1882 - 1941) beschrijft in haar roman Mrs Dalloway haar personages van binnenuit, zodat de lezer hun intiemste gedachten kent. Zo weten we dat Clarissa lesbische gevoelens heeft gekend, dat Septimus aan de Eerste Wereldoorlog een trauma heeft overgehouden, dat miss Kilmer dolgelukkig is dat ze op het feestje mag komen. Maar deze eindeloze stream of consciousness, nauwelijks afgewisseld door dialogen, humorloos, intrigeloos, levert een, ik kan het ook niet helpen, tamelijk ongenietbaar boek op. Dat Mrs Dalloway geregeld op allerlei lijstjes prijkt van waardevolle boeken uit een bepaalde periode (zie Wikipedia) knaagt weliswaar aan mijn zelfvertrouwen, maar buigen doe ik niet. Saai! Vervelende mensen! Overdreven literair!
Virginia Woolf, Mrs Dalloway. Londen, 1925. Vertaling Nini Brunt, Amsterdam, 2006.

EEN FILMKLASSIEKER: HIGH NOON

Eigenlijk is voor Will Kane de beslissing helemaal niet zo moeilijk. Zeker, na de huwelijkssluiting gaan zijn vrouw en hij op weg naar een ander stadje om daar een winkel over te nemen, maar zojuist heeft men hem verteld dat Frank Miller in de trein naar Hadleyville zit. Vijf jaar geleden arresteerde sheriff Kane deze moordenaar; tot ieders ontsteltenis is hij nu dus vrijgelaten. Drie van zijn misdadige kornuiten, onder wie Lee Van Cleef in zijn debuutfilm,  lopen al uitdagend door het stadje, wachtend op de trein van twaalf uur ('high noon'). Iedereen kan zich nog goed herinneren dat Miller in de rechtszaal gedreigd heeft zich eens te zullen wreken. De toenmalige rechter is al gevlucht en raadt Will aan hetzelfde te doen.

Even buiten Hadleyville draait Kane paard en wagen om en rijdt, ondanks de protesten van zijn Amy, terug. Sinds één dag is hij weliswaar geen sheriff meer, maar zijn plichtsbesef zegt hem dat hij al die keurige burgers niet in de steek kan laten. Bovendien: een Kane die zich uit de voeten maakt voor een bandiet die wil vechten? Zijn eergevoel verlangt van hem dat hij de strijd aangaat.

Regisseur Fred Zinnemann leidde de opnames voor High Noon in september en oktober van 1951 met een budget van 800.000 dollar. Voor de rol van Will Kane dacht hij aanvankelijk aan Gregory Peck, Charlton Heston of Kirk Douglas. Toen zij allen verhinderd bleken, kwam pas Gary Cooper in beeld. Zijn aantrekkingskracht op het grote publiek was tanende, en met zijn vijftig jaar stak hij wel erg af tegen zijn  21 - jarige bruid Grace Kelly. De rol van de westernheld die op zichzelf teruggeworpen wordt en dan juist zijn moed kan tonen, zat de slanke, 1.91 m lange Cooper met zijn gegroefde, vaak licht gekwelde gezicht als gegoten. Hij zou er in 1953 een Oscar voor krijgen.

High Noon is meer dan een western. Geen jongensachtig gedoe met veedieven, opstandige indianen of geblondeerde vrouwen die de saloon onveilig maken. Zinneman en zijn scenarioschrijver Carl Foreman wilden serieuze morele conflicten. Plicht en eer bij Kane; de geweldloze samenleving van quaker Amy en haar trouw jegens haar man; de lafheid van de burgers, die Kane uitstoten; de jaloezie van de hulpsheriff. Met een klok die start bij twintig voor elf en onverbiddelijk afstevent op high noon, met geregeld op de achtergrond het door Tex Ritter gezongen lied Do not forsake me, oh  my darling (forsake = in de steek laten) krijgt u een strak opgebouwde, ernstige film te zien, vol met problemen die in elke samenleving voorkomen. Daarom waren de echte westernliefhebbers niet zo enthousiast, maar ook daarom is High Noon ook na ruim zestig jaar een klassefilm.