19-04-2019

EEN FILMKLASSIEKER MET JOHN EN JAMES

Als na jaren van afwezigheid senator Ransom Stoddard helemaal naar het westen van de V.S. reist om in het nietige plaatsje Shinbone een begrafenis bij te wonen, dan is dat groot nieuws. De man die de outlaw Liberty Valance heeft doodgeschoten! Voor wie komt hij? Tom Doniphon? Wie is dat? Slechts een enkeling kan zich Tom nog herinneren. Arm, oud en eenzaam is hij gestorven. En dat brengt Stoddard ertoe om de plaatselijke pers zijn levensverhaal te vertellen. Deze uitvoerige flashback is tegelijkertijd ook een reis naar wat eens het Wilde Westen was.

Als buitenstaander, een greenhorn dus, kwam de jeugdige jurist Stoddard in botsing met de harde werkelijkheid van cowboys, veebaronnen en saloons. Dat gebeurde in Shinbone, waar hij per ongeluk verzeild was geraakt. Je bent hier op jezelf aangewezen, leert hij van Tom Doniphon, een stoere rancher die in deze wereld is opgegroeid en uiteraard door John Wayne gespeeld wordt. Het recht van de sterkste geldt hier, wetten spelen geen rol. Liberty Valance (Lee Marvin) en zijn mannen (onder wie Lee Van Cleef) bewijzen dat, de sheriff staat machteloos. Het is aan Ransom, gesteund door Tom, om de lokale bevolking kennis te laten maken met rechtspraak, verkiezingen, democratie, kortom: beschaving. Wie is het meest geschikt voor zo'n edele rol? James Stewart natuurlijk.

Regisseur John Ford (1894 - 1973) maakte als erkend westernspecialist films als Stagecoach, Two Rode Together en My Darling Clementine. Hierin wordt de glorie van het Wilde Westen nadrukkelijk getoond: moedige individualisten die als nobele ridders koppig hun doel najoegen, met op de achtergrond imposante rotspartijen, uitgestrekte velden en eindeloze luchten. In The Man Who Shot Liberty Valance is dat anders. Liberty krijgt zijn verdiende loon, Tom ziet het nut van strakke regelgeving in en Ransom gaat een glanzende politieke carrière tegemoet. Ford filmt vrijwel alles in de studio, kiest niet voor kleur maar voor zwartwit, en de spoorwegen met hun treinen hebben de cowboys het het werk uit handen genomen. Het Wilde Westen is niet meer, wil Ford dus eigenlijk zeggen. Wat bleef, beweert de hoofdredacteur van de plaatselijke krant, is de hang naar sterke verhalen. "Dit is het Westen, meneer. Als de legende tot feit gemaakt wordt, drukken wij de legende af." Hij heeft gelijk. Een meeslepend verhaal is altijd waar, of het nu echt gebeurd is of niet.

Toch zit u nu met een brandende kwestie. Hoe is het mogelijk dat een fatsoenlijk, vooraanstaand politicus, uitgebeeld door een keurige heer als James Stewart, beroemd wordt door een moord te plegen? Ja, dat is een goede vraag...
The Man Who Shot Liberty Valance. Regisseur: Jon Ford. Acteurs: John Wayne, James Stewart, Vera Miles, Lee Marvin, Lee Van Cleef. Uitgebracht in: 1962.

05-04-2019

EN TOEN WERDEN ZE VRIENDEN

Als in 1953 Stan Laurel en Oliver Hardy aan een tournee door het Verenigd Koninkrijk beginnen, bevindt het komische filmduo zich in de herfst van zijn carrière. Stan is 63, Ollie 61 jaar. De twee mannen worden in een sjofel hotel gehuisvest, en de tweederangs theaters waarin ze moeten optreden, raken slechts half gevuld. Ze zijn op elkaar aangewezen, waardoor er, nu pas, echte vriendschap ontstaat. De verschillen waren namelijk altijd groot. Stan (de dunne) zorgde voor de grappen, regelde de zakelijke besprekingen, was voortdurend aan het werk. Ollie (voor intimi 'babe') at en dronk te veel, gokte, en maakte zich totaal niet druk. Maar nu moeten ze aan de bak, en de twee geroutineerde acteurs weten een steeds groter publiek aan het lachen te krijgen, zodat de tournee toch nog een succes wordt.

Toch slaat bij de toeschouwer geregeld de weemoed toe. Komieken om wie eens de hele wereld schaterde, moeten uitleggen dat ze helemaal niet met pensioen zijn, dat ze heel graag nog een film willen maken, dat ze wel degelijk kunnen dansen, zingen en moppen vertellen. Ondertussen verlangen ze naar hun land en hun vrouw. "Ik heb haar 46 dagen niet gezien", verzucht Stan. Jonge komieken als Norman Wisdom en jeugdige duo's als Abbott & Costello veroveren de markt. Maar je ziet de ogen van Stan en Ollie flonkeren wanneer ze eindelijk in een Londens theater voor 2000 mensen mogen optreden. Want een komiek wil altijd entertainen, en hoe meer er lachen, hoe gelukkiger hij wordt. Grappig, deze film, en oh zo weemoedig.
Stan & Ollie. Regisseur: Jon S. Baird. Acteurs: John C. Reilly, Steve Coogan. Uitgebracht in: 2018.