Laten we eerst eens gaan kijken naar de vijf hoofdpersonen die Sally Rooney (Castlebar, Ierland, 1991) in haar nieuwste roman zo zorgvuldig beschrijft. Aanvankelijk denk je dat Peter geregeld neuriet: "Het is moeilijk bescheiden te blijven, wanneer je zo goed bent als ik." Hij is 32 jaar, lang, knap, zeer intelligent. Studeerde filosofie, maar is werkzaam als jurist. Sociaal vaardig, altijd onder de mensen, vriendinnen in overvloed, maar daarover later. Zijn duistere kant houdt hij zorgvuldig verborgen. Peter kan absoluut niet alleen zijn, heeft paniekaanvallen, soms grenzend aan zelfmoordplannen. Hij mag zich graag omringen door mensen over wie hij kan heersen, zodat hij zich superieur waant. Nee, ik mag hem niet.
Zijn jongere broer Ivan heeft uiterlijk wat van Peter weg, al doet die beugel afbreuk aan zijn charme. In sommige opzichten lijkt hij qua karakter op zijn broer: beiden zijn ambitieus, ongeduldig, hard voor anderen en zichzelf. Ook aan intellect ontbreekt het hem niet: hij heeft theoretische natuurkunde gestudeerd, en gold toen hij zestien was als een enorm schaaktalent. Die reputatie is inmiddels verbleekt. Om den brode doet hij aan data - analyses; af en toe neemt hij deel aan schaakseances. Onhandig in het menselijk verkeer, afkerig van sociale conventies: het heeft allemaal tot gevolg dat hij geen normaal bestaan kan leiden. Hij zocht bescherming bij zijn vader, maar die is onlangs gestorven. Ivan kijkt tegen zijn broer Peter op, die dan weer hinderlijk beschermend en neerbuigend doet. Ja, ik mag hem wel. En de vrouwen?
Het zijn er drie, en ze steken allen positief af tegen die ingewikkelde mannen. Peter bijvoorbeeld gaat zeer intiem om met twéé aantrekkelijke dames: Sylvia en Naomi. We zullen eerst Sylvia onder de loep nemen. Welnu, zij is degene bij wie Peter echt tot rust komt, bij wie hij zich veilig en geborgen voelt. Universitair docent in de literatuurwetenschap, verfijnde smaak, tolerante opvattingen, charmante verschijning: begrijpelijk dat ze jarenlang onafscheidelijk zijn, totdat een noodlottig ongeval daar een einde aan maakte. Seksueel is ze tot niets meer in staat. Ze weet van Naomi en accepteert de nieuwe situatie, al toont ze zich onverwacht één keer verschrikkelijk jaloers.
Tsja, Naomi. Studente, 23 jaar, geen familie die haar steunt, geen vaste woon - of verblijfplaats, geen geld om haar studie te betalen. Zonder haar kan Peter ook niet, dus biedt hij haar een woonplek aan en steunt hij haar financieel. Seksueel heeft zij alles waarin Sylvia noodgedwongen tekort schiet. Ze is Peter dankbaar, maar durft wel degelijk tegen hem in te gaan. Ze weet van Sylvia en kan dat verdragen.
Blijft over: Margaret. Zodra Ivan en zij elkaar zien, vallen ze eigenlijk als een blok voor elkaar. Toch wel opmerkelijk, want ze mag wel een opvallend mooie vrouw zijn, ze is veertien jaar jonger en bovendien getrouwd, al woont ze apart, ergens op het Ierse platteland. Iedereen kent haar daar, want ze is programmeur van culturele manifestaties, zodat ze zich zorgen maakt over de onvermijdelijke roddels. Dat geldt ook voor Ivan: wat zullen vrienden, kennissen, familieleden (Peter!) wel niet zegen als hij met een veel oudere vrouw voor de dag komt?
Zo botsen werelden, overtuigingen en karakters op elkaar in deze roman vol bespiegelingen en zelfonderzoek. Door vaak de monologue intérieur te gebruiken, zorgt de auteur ervoor dat de lezer op de hoogte is van wat er zich in al die hoofden afspeelt. Knap gedaan, al had zij wat mij betreft ook het een en ander aan mijn lezersfantasie over kunnen laten. Hier en daar wat open plekken had goed gekund, al moet ik toegeven dat de roman eindigt met een slot waar u en ik instemmend bij kunnen knikken.
Toch: is het mogelijk om van twee vrouwen tegelijk te houden? Nou en of.
Sally Rooney, Intermezzo. Vertaling Gerda Baardman en Jan de Nijs. Ambo/Anthos, Amsterdam, 2024. 425 blz.
