Bij het kijken naar Stanley Kubricks meesterwerk Barry Lyndon bekruipt je na enige tijd het gevoel: dit heb ik al eens gezien! Waar ken ik dat van? Vervolgens realiseer je je: deze beelden lijken op schilderijen. De val van het zonlicht op die begroeide heuvels, dat kasteel zo onbereikbaar op een verre berg, een adellijke dame van opzij bekeken in haar beste gewaad...hoe heette dat museum ook alweer? Inderdaad, toen Kubrick besloot de bekende roman van William Thackeray (1811 - 1863) te verfilmen, besloot hij een groot aantal schilderijen uit de achttiende eeuw te bestuderen, met name die van zijn landgenoot Thomas Gainsborough, maar ook Vermeer en Ruysdael hadden zijn aandacht. Veel van de prachtige, overdadige kostuums zijn gekopieerd naar de kledij van de edellieden op die schilderijen. Uitermate sfeervol, bewonderenswaardig intiem zijn de taferelen binnenskamers. In de achttiende eeuw gebruikte men alleen kaarslicht. Kubrick liet speciale lenzen komen, die Zeiss had geleverd aan NASA. Ze waren in staat kaarslicht perfect weer te geven, zeker wanneer John Alcott de camera bediende. Donkere ruimtes, een gegroefd hoofd, een elegante vrouw op leeftijd, alles slechts belicht door kaarsen...het lijkt Rembrandt wel. Voor buiten wilde Kubrick alleen puur zonlicht; omdat de hele film in Ierland en Engeland werd opgenomen, hoeft het geen verwondering te wekken dat hij 300 dagen nodig had.
Film wil natuurlijk zeggen: goed kijken, nauwkeurig observeren. Film is een een wereld in beelden, ondersteund door muziek en tekst. Voor de muziek koos hij de klassieken: Händel, Mozart, Schubert, Vivaldi. En de tekst...ja, waar gaat de film eigenlijk over? Kubrick schreef zelf het scenario; hij baseerde zich op de schelmenroman The Luck of Barry Lyndon uit 1844, al bracht hij ook enkele wijzigingen aan. In de film laat hij een afstandelijke verteller het woord doen, die geregeld kritiek uit op de handel en wandel van Redmond Barry, zoals zijn echte naam luidt. Hij doet zich altijd voornamer en dus rijker voor dan hij is, en raakt al snel in moeilijkheden als hij in een duel (vechten, schieten, schermen kan hij goed) zijn rivaal doodt. Barry slaat op de vlucht, en eigenlijk zal dat zijn hele leven zo blijven. Hij raakt in de Zevenjarige Oorlog (1856 - 1863) verzeild, beurtelings in Britse, dan weer in Duitse dienst. Een paar jaar trekt hij met een compagnon hoven en casino's langs om mensen met kaarten op te lichten. Moe van dat elegante geploeter loert hij op de kans een schatrijke dame aan de haak te slaan. Dat lukt, want Barry (gespeeld door Ryan O'Neal) kan heel charmant zijn.
Maar dan beginnen de moeilijkheden pas echt, want Barry is zo'n oppervlakkige man die alleen denkt aan vandaag. Hij is een opportunist die de tact en het inzicht mist om mensen voor zich in te nemen. Overwinningen blijken vluchtig, narigheid dient zich altijd weer aan. Het is niet anders. De film kreeg vier Oscars, maar een commercieel succes werd hij niet. Collega - regisseurs waarderen Barry Lyndon wel: op de lijst Beste Films Aller Tijden, opgesteld door een vooraanstaand Brits filmblad in 2012, zetten zij de film op de negentiende plaats.
Film: Barry Lyndon. Regisseur: Stanley Kubrick. Acteurs: Ryan O'Neal, Marisa Berenson, Hardy Krüger. Uitgebracht: 1975.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten