Hij is vooraan in de zestig als vertaler en uitgever Simon Leyland van zijn neuroloog de uitslag van een onderzoek te horen krijgt: een kwaadaardige hersentumor. Nee, een operatie is niet mogelijk. Hoe lang nog te leven? Een paar maanden, misschien een jaar. Tien weken loopt hij met deze vreselijke tijding rond. De meest tegenstrijdige gevoelens nemen bezit van hem. Hij verkoopt met bloedend hart zijn uitgeverij, waardoor hij meteen een vermogend man wordt, en dan stormt zijn dochter Sophia, die in het ziekenhuis werkt, het huis binnen met de krankzinnige mededeling dat alles op een vergissing berust. Simon is kerngezond.
Hij verhuist van Triëst naar Londen, om daar in het gerieflijke huis te trekken dat een oom hem nagelaten heeft. Hier, te midden van die fantastische bibliotheek, kan hij gaan nadenken over de invulling van de rest van zijn leven. Maar ook: hoe was hij geweest? Wat had hij eigenlijk met zijn leven gedaan? Heeft hij zijn eigen verwachtingen vervuld? En: wie heb ik echt gekend? Hij verzamelt mensen om zich heen die zijn zoals hij: bezeten van taal, gretige lezers, poëzieminnaars, kenners van de meest uiteenlopende talen, liefhebbers van woordenboeken en grammatica's. En omdat de auteur van Het gewicht van de woorden Peter Bieri (Bern, 1944) is, voormalig professor in de filosofie, behandelen deze intelligente, welbespraakte vrienden en vriendinnen van Simon uitvoerig onderwerpen als: de invloed van ouders op hun kinderen; wat is poëzie; euthanasie; wat is goed vertalen. Een puntje van kritiek: ze lijken allemaal wat op elkaar in hun manier van praten en denken. Hier is toch echt de professor zelf aan het woord.
Maar wat de schrijver met deze diepzinnige roman heeft willen uitdrukken is helder. Het leven is een strijd tussen onze eigen wensen en de druk van de buitenwereld. Daarom vluchtte Simon als jongen van zeventien weg van het gymnasium, weg van het ouderlijk huis, om te gaan werken in een schamel Londens hotel. Om vrij te zijn moeten we ontdekken wie we zijn, om vervolgens onze eigen keuzes te maken. Zelfkennis is dus de sleutel tot de vrijheid. Herinneringen helpen daarbij, en voor Simon is schrijven ook een belangrijk middel zichzelf te leren kennen. Je moet trouwens toch al veel uitproberen voor je weet wat bij je past. Zo stapt dochter Sophia over van de medische wereld naar het maken van documentaires, en ook zoon Sydney kiest een andere werkkring. Lastig daarbij is dat je als mens verandert door alles wat je meemaakt. Het is dus altijd een worsteling om je identiteit te vinden. Maar als dat lukt, kun je je vrij noemen, al is volledige vrijheid natuurlijk een illusie. En wat is de eigenlijke plek van de vrijheid? Voor Simon is dat de verbeelding. In verhalen, vooral als je die zelf kunt schrijven, ben je heer en meester.
Pascal Mercier, Het gewicht van de woorden. Vertaling Els Snick. Amsterdam, 2019. 447 blz.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten