Toen Ferdinand von Schirach (München; 1964) op zijn vijfenveertigste zijn eerste korte verhalen schreef, had hij al een aantal jaren als succesvol advocaat achter zich. Hij baseerde ze op strafzaken die hij in zijn praktijk had meegemaakt. Het is niet exact de werkelijkheid, vertelt hij in een interview, want dan zou hij strafbaar zijn. Hij vervormt, kneedt een eigen realiteit, die kennelijk zo herkenbaar is dat hij een grote, internationale lezerskring heeft. De daders worden beheerst door elementaire gevoelens en hartstochten: wanhoop, hebzucht, jaloezie. De hoofdpersoon is een advocaat die moet uitzoeken waarom een op het oog fatsoenlijk mens tot zijn misdaad gekomen is. In 1911 publiceerde Von Schirach zijn eerste roman, Der Fall Collini, gebaseerd op de geruchtmakende rechtszaak van Friedrich Engel, verdacht van moord, in 2002.
In Der Fall Collini zien we de jonge, onervaren maar eerzuchtige advocaat Caspar Leinen die de zeventigjarige Italiaan Fabrizio Collini moet verdedigen. Dat is knap lastig, want de verdachte doet aanvankelijk zijn mond niet open. Hij heeft in een hotel de algemeen geachte, rijke en beminnelijke zakenman Meyer doodgeschoten en daarna zelfs tegen het hoofd geschopt. Waarom Meyer? Waarom zo bruut? Leinen gaat op onderzoek uit, waarbij opvalt dat de rechtbank en de officier van justitie graag bereid zijn om de zaak snel af te sluiten. Men praat op hem in, tracht hem in te palmen, en als dat niet lukt, te intimideren. Als hij het vertrouwen van Collini weet te winnen, komt hij op het spoor van gruwelijke gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog, die veel weg hebben van wat Jan Brokken in De vergelding heeft opgetekend (zie Een dorp in tijden van oorlog, van 24 juni 2020).
Wat voor film is dit? Der Fall Collini is uitstekend gemaakt, er wordt goed geacteerd, is meeslepend van begin tot eind. Een thriller? Ja. Een rechtbankdrama? Ook. Maar vooral gaat het hier om een aanklacht tegen de naoorlogse Duitse rechtspraak, en dan komt Friedrich Engel weer om de hoek kijken. In 1968 werd dankzij de inspanningen van de jurist Eduard Dreher, die in de Tweede Wereldoorlog geen al te frisse rol had gespeeld, een wet aangenomen die ervoor zorgde dat bepaalde oorlogsmisdaden als doodslag werden gezien, niet als moord. Vanaf 1960 waren nu al die daden verjaard, en zo kon menige boef vrij rondlopen. Dat gold ook voor Engel, die in 2006 in Hamburg overleed. De regisseur laat zijn acteur Elyas M'Barek aan het slot van de film een vlammend betoog houden over rechtspraak en rechtvaardigheid in een fatsoenlijke democratie, waarbij de schuldigen deemoedig het hoofd moeten buigen, zodat de kijker toch (min of meer, want hij heeft heel wat gruwelijks gezien) triomfantelijk huiswaarts kan keren.
Der Fall Collini. Regisseur: Marco Kreuzpaintner. Acteurs: Elyas M'Barek, Alexandra Maria Lara, Franco Nero, Heiner Lauterbach. Land: Duitsland. Uitgebracht: 2019.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten