DE VIER ZUSTERS MAKIOKA

 Van oktober 1936 tot april 1941 was Ashiya een welvarende forensengemeente, gelegen tussen Osaka en Kobe. De eens zo vooraanstaande familie Makioka heeft weliswaar haar glans verloren, maar blijft toch krampachtig zoeken naar een echtgenoot van hoog niveau voor de derde dochter, Yukiko, die al dertig jaar is. Ook de jongste dochter, Taeko, 25, westers georiënteerd, zou een huwelijk in hoge mate toejuichen, maar zij mag pas als haar oudere zus de stap gewaagd heeft. En dat kan nog wel even duren.

Yukiko is weliswaar mooi, elegant en aantrekkelijk, maar ze belichaamt ook de traditioneel opgevoede Japanse vrouw: stil in gezelschap, zeer terughoudend tegenover vreemde mannen, gehoorzaam uitvoerend wat men haar opdraagt. Niettemin weet ze op haar eigen onmerkbare wijze haar zin door te drijven. Als er zich mannen aandienen die haar willen huwen, is het voor haar zusters al snel duidelijk of ze hem al of niet wil. Het is haast altijd het laatste. Omdat de familie Makioka haar aanzien verloren heeft en Yukiko toch hoge eisen blijft stellen, drijft ze met name haar oudste, gelukkig getrouwde, zuster Tsuruko en haar favoriete zus Sachiko tot wanhoop.

De jacht op een fatsoenlijke man met liefst veel geld loopt als een rode draad door Stille sneeuwval, maar vormt niet het hoofdthema. Dat is de herinnering aan vervlogen tijden, de weemoed die deze herinneringen oproepen en het besef dat het geluk van toen waarschijnlijk nooit meer terugkomt. Eens waren er nooit geldzorgen in de familie, waren de huwelijkskandidaten van hoog niveau, waren de uitstapjes om de kersenbloesems te bewonderen zoveel uitbundiger, vrolijker, gezelliger.

 Daarbij valt het westerse lezers op dat de familie niet echt streeft naar iets hogers, iets spiritueels, iets wat boven het alledaagse uitstijgt. Volgens vertaler Jacques Westerhoven, die ook het nawoord schreef, komt dat omdat Tanizaki uitgaat van de opvattingen van Boeddha en Confucius, waarin veel meer waarde wordt gehecht aan sociale verplichtingen dan aan persoonlijke, geestelijke rijkdom. Het was voor mij verrassend om te lezen hoe empathisch deze mensen in deze roman zijn. Hoe zal die hierop reageren, zal hij niet boos zijn, komen we niet te vroeg, valt mijn grapje niet verkeerd, moeten we haar wel uitnodigen enz. Je zorgt voor je familie, collega's, buren, kennissen. Je onderhoudt je sociale netwerk constant, en dat is vermoeiend, want iedere bewezen dienst schept een verplichting. Eerst bied je een geschenk aan, daarna vraag je, buigend en complimenten mompelend, om een gunst.

Junichiro Tanizaki (Tokio; 1886 - 1965) is een prachtige schrijver: glasheldere, altijd soepel lopende volzinnen, geweldige portretten van zijn hoofdpersonen, fascinerende beschrijvingen van de overstroming en storm.in 1938. .Hoe een familie langzaam maar zeker afglijdt, is beschreven door literaire grootheden als Louis Couperus en Thomas Mann. Tanazaki doet niet voor hen onder.

Junichiro Tanazaki, Stille sneeuwval. Oorspronkelijke titel "Sasame yuki" (1946). Nederlandse vertaling en nawoord Jacques Westerhoven. Uitgeverij L.J.Veen Klassiek, Amsterdam/Antwerpen. Zevende druk augustus 2020.607 blz.