Er liggen twee bruggen over het IJ: de Amsterdamsebrug en de Schellingerwouderbrug. Het stalen hekwerk langs de fietspaden van die bruggen dient goed in de verf te zitten. De spijlen, de leuning, de horizontale balken, ze worden constant onderhouden door een man die daar drieënhalve dag per week mee bezig is. Hij heet Rob Hollander, heeft in de jaren tachtig twee jaar filosofie gestudeerd, was werkloos totdat men hem bij de gemeente dit baantje toeschoof. Hij kan ervan leven, doet het al jaren, woont in een flatje dat vol staat met boeken, want hij leest elke dag romans en verhalen. Als het maar verzonnen is.
Rob is een pure individualist, altijd geweest. Tijdens zijn werk wil hij liever niet aangesproken worden, als student had hij ook nauwelijks contacten, hij houdt mensen graag op afstand. Waarom? Is er in zijn leven wat voorgevallen? Vormen mensen een bedreiging? Nou ja, hij wordt er door een enkele journalist nog weleens op aangesproken dat hij als jongen van twaalf met een vriendje in een bos verdwaalde waar een verdachte man woonde. Ongeruste moeders, opgewonden buren, politie erbij... het haalde de plaatselijke krant, maar veel stelde het allemaal niet voor, toch?
Allerlei herinneringen komen naar boven als een voormalige student filosofie zich tot hem wendt. Zijn naam luidt André Icks, woonachtig in Los Angeles, waar hij schatrijk geworden is. Hij beschikt zelfs over, en nu moet u niet schrikken, een tijdmachine. Wist u dat zo'n apparaat er heel eenvoudig uitziet? Een manshoge glanzend witte kast, die wat lijkt op zo'n kunststof toilet dat je op bouwplaatsen ziet. Als Rob erin stapt en de deur dichtslaat, maakt het apparaat een beweginkje en dan bevindt hij zich al in Los Angeles.
Icks doet hem een voorstel. Met behulp van de tijdmachine kan Rob terugreizen naar een persoon, of een plek, om iets recht te zetten. Hij had iets moeten zeggen, doen, maar dat is niet gebeurd. Dat kan nu geregeld worden. Hij krijgt vijf pogingen, omdat, zoals Icks weet, er makkelijk wat fout kan gaan.
Rob hapt toe. Hij wil naar 13 november 1998. Toen zag hij op de brug over de Amstel mr. G.B.J. Hiltermann, in ochtendjas en op pantoffels. Hiltermann! Vooraanstaand journalist en op de radio de man die de toestand van de wereld toelichtte. Het heeft Rob altijd dwars gezeten dat hij hem niet met zachte hand naar huis heeft geleid. Rob liep gewoon door; nu grijpt hij de kans om een goede daad te verrichten.
Vier keer loopt het fout af. Bij de vijfde keer ontdekt Rob tot zijn ontzetting dat hij wel in Amsterdam is, maar op een verkeerde plek, en ook de datum klopt niet. Het is november 1987. Wat nu?
Dwalend door de stad ontmoet hij zijn oud - studenten filosofie, die allemaal hetzelfde is overkomen. Icks, tijdmachine, laatste poging, en nu staan ze hier. Waarom? Heeft Icks op iets wraak willen nemen? Hebben we ooit iets ergs gedaan? Hoe komen we de tijd door? Wat doen we met ons leven?
Werkelijk fascinerend, deze roman. Je blijft denken, combineren, raden wat komen gaat, en toch word je door de slimme opbouw en goedgekozen details geregeld verrast, al viel het slot me een tikkeltje tegen. Vooral bevalt mij het beeld van die schilder, Rob dus, die in zijn flatje 's avonds leest en leest, alleen maar fictie, en over het talent beschikt om wat hij leest op dat moment voor waar aan te nemen. En een nog belangrijkere eigenschap voor hem: dankzij zijn fantasie kan hij zijn eigen leven verfraaien en zin geven. Want je verleden kun je nu eenmaal niet overdoen, maar wel voor jezelf draaglijk maken.
Rob van Essen, Ik kom hier nog op terug. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2023. 397 blz. Winnaar van de Libris Literatuur Prijs 2024.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten