Wie enigszins thuis is in leven en werk van Maarten 't Hart, begeeft zich tijdens het lezen van de roman De nachtstemmer op vertrouwd terrein. Zo citeert de hoofdpersoon, orgelstemmer Gabe Pottjewijd, geregeld uit de Bijbel, hoewel hijzelf niet meer gelovig is; beschikt hij over een fabelachtige kennis van klassieke muziek; herkent de meest uiteenlopende plantensoorten; blijkt goed thuis te zijn in de Nederlandse literatuur; lijkt het havenstadje waar de roman zich afspeelt, opmerkelijk veel op zijn geliefde (?) Maassluis. Als u bovendien weet dat Maarten graag en vaak op kerkorgels gespeeld heeft en bovendien altijd wil weten hoe iets werkt, begrijpt u zijn behoefte om ook de lezer uitgebreid te informeren over de bouw van zo'n majestueus muziekinstrument.
Wat doet hij daar eigenlijk? Gabe is in dienst van een Duits bedrijf dat in opdracht van kerkbesturen overal in de wereld kerkorgels laat stemmen. U moet daar niet te licht over denken. Het stemmen van een pijporgel vereist een scherp gehoor, omzichtigheid, lenigheid, geduld en uithoudingsvermogen. Dat Gabe ook nog over een absoluut gehoor beschikt, is lekker meegenomen. Zijn baas stuurt hem de hele wereld over, en dat brengt hem tot de constatering dat hij in Duitsland het hoffelijkst wordt behandeld en in Holland het onverschilligst.
Het stadje grossiert in griezels: een winkelier die de vreemde naam Pottjewijd in een volle winkel luid laat schallen; een beheerder van het zeemanstehuis die een monstermontuur op zijn neus draagt zonder glazen erin; een bevolking die je meteen tutoyeert, recht voor zijn raap alles maar tegen je zegt en geen greintje voorkomendheid toont. Hij is blij wanneer hij er weg kan, totdat hij de Braziliaanse weduwe Gracinha en haar zwijgzame, maar muzikale dochter Lanna ontmoet.
Grazinha is een opzienbarende verschijning in dit troosteloze plaatsje, want ze is beeldschoon. Ongeveer vijfenveertig jaar, mat, zwart olieachtig glanzend haar, een breed gezicht, modieus gekleed. Haar dochter van veertien lijkt helemaal niet op haar, maar dat hoeft ook niet, want haar taak zal erin bestaan dat ze Gabe helpt bij het stemmen.
Grazinha mag dan zó mooi zijn, dat ook welgestelde en hooggeplaatste mannen toenadering zoeken, maar ze krijgen die niet en dat wordt hen op onvriendelijke wijze in gebroken Nederlands duidelijk gemaakt. Maar Lanna voelt zich tot Gabe aangetrokken, de moeder biedt hem haast elke dag een kop soep en een tosti aan, waardoor er zowaar een soort relatie tussen deze drie ontstaat. Het stadje kijkt wantrouwig toe: hun schoonheid en die wat sullige, wereldvreemde stemmer? Wat moet dat?
Een amusante, vlot vertelde, op een geven moment zelfs spannende roman van Maarten 't Hart, die opnieuw laat zien dat hij een uitstekende verteller is. Terecht ontving hij onlangs de P.C. Hooft - Prijs 2025. Toch nog een vraag aan Maarten: die dreigbrief in stadhuistaal, wie heeft die nu eigenlijk geschreven?
Maarten 't Hart, De nachtstemmer. De Arbeiderspers, Amsterdam - Antwerpen, 2019. 315 blz.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten