"Haar eerste stappen op weg naar haar eminente positie had Polly gezet in kringen die zo duister waren, dat het haar geen vijanden had bezorgd in de wereld die ze wilde betreden. Enige tijd geleden was ze getrouwd met een goedmoedige graaf, die niemand anders op dat moment scheen te willen hebben en sindsdien had zij, op slechts de allerhoogste na, de toppen van alle mondaine bergen bedwongen."
Dit is de wereld waar de Engelse schrijver Evelyn Waugh (1905 - 1966) in zijn roman Een handvol stof ons mee wil laten kennismaken. In Londen wonen zij die op willen klimmen op de sociale ladder, en zij die al een redelijke plaats veroverd hebben, maar die ook wensen te behouden. Zij nodigen uit: voor de lunch, een diner, een avondje. Het is een eer om door hen gevraagd te worden. Iemand als John Beaver (25 jaar, onbeduidend voorkomen) is daar voortdurend mee bezig; hij heeft echter qua afkomst en kapitaal nauwelijks iets te bieden, dus wordt hij als 'zielig' bestempeld. Maar hij treft het dat hij op een club waar hij eigenlijk niet thuishoort, Tony Last ontmoet.
Tony woont op het landgoed Hetton in een ouderwets landhuis, en dat kost allemaal heel veel geld. Hij is jong, maar denkt traditioneel. In de jaren dertig moet Engeland weer glorieus herrijzen en daarvoor zijn de oude waarden cruciaal. Zijn vrouw Brenda, beeldschoon en door Tony aanbeden, verveelt zich, en begint een verhouding met Beaver. Beneden haar stand natuurlijk, haar vriendinnen zijn aanvankelijk verbijsterd, maar werken wel mee. Iedereen weet ervan, behalve de, aanvankelijke naïeve, Tony. Een dramatisch voorval verandert het leven van Tony en Brenda totaal.
Wat beviel me het meest in deze sterke roman? De satirische inslag: Waugh slaat een ironische toon aan als hij de high society beschrijft, waar mensen over elkaar roddelen, hun ellebogen gebruiken, zich druk maken over futiliteiten. Hij tekent Tony als de man die al zijn geld en energie steekt in huis en haard en landgoed. Voor zijn vrouw heeft hij te weinig aandacht. Ook de verleidelijke Brenda, die met Beaver speelt en voortdurend naar Londen vlucht, krijgt zó veel slagen te verwerken dat je als lezer toch met haar meeleeft.
Veel indruk maakten op mij een drietal langere passages: a) het hele gebeuren rond het ongeval. Nee, ik ga daar niets over vertellen, u moet vooral deze roman lezen. b) Hilarisch zijn de pogingen van Tony om een echtscheiding tot stand te brengen. c) De tocht door het Amazonewoud en de ontmoeting met meneer Todd, de man die zo houdt van de romans van Charles Dickens.
De bekendste roman van Waugh is Brideshead Revisited, waar ook een film en, vooral, een televisieserie van gemaakt zijn. Ik ga toch eens op zoek.
Evelyn Waugh, Een handvol stof. Oorspronkelijke titel: A Handful of Dust (1934).Vertaling Bas Heijne. De Bezige Bij, Amsterdam, 2010. 297 blz.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten