Terwijl de hele wereld bibbert omdat de Verenigde Staten van de Sovjet - Unie eisen dat die kernraketten van Cuba verwijderd worden ( we leven in 1962), stapt de veertienjarige Roland op zijn fiets om zijn pianolerares thuis op te zoeken. Zij heet Miriam, is opvallend knap, 25 jaar, en had al eerder belangstelling voor Roland getoond. Twee jaar lang zal zij hem niet alleen beter piano leren spelen, maar hem ook op seksueel en emotioneel gebied van alles bijbrengen. Als zijn kameraden op de kostschool opscheppen over hun avontuurtjes, zit hij triomfantelijk te zwijgen.
Maar als hun relatie abrupt eindigt, betekent dat ook een keerpunt in zijn leven. Met een IQ van 137 en een opmerkelijk groot talent om klassieke pianomuziek te spelen heb je alle mogelijkheden in handen om een universitaire studie of een conservatoriumopleiding succesvol af te ronden. Helaas, het komt er niet van. Landarbeider, fotograaf, tennisleraar, dichter van versjes op wenskaarten, en uiteindelijk pianist in een hotel om voor de achtergrondmuziek te zorgen, tot meer is hij kennelijk niet in staat, maar hij lijdt daar niet onder.
Op het menselijk vlak loopt het ook anders dan verwacht. Hij rommelt wat aan met diverse vrouwen, en trouwt tenslotte met de Duitse Alissa. Als hun zoontje Lawrence vier maanden oud is, verlaat zij beiden om in haar geboorteland carrière te maken. Vastbesloten een beroemd schrijfster te worden, mijdt ze elk contact met man en kind. Inderdaad, ze is de tegenpool van Roland. Alissa en haar Duitse familie geven McEwan de gelegenheid om op meeslepende wijze over de verzetsgroep Die Weisse Rose en het barre leven in de DDR te schrijven.
Dat doet de auteur trouwens veelvuldig in deze buitengewone roman: hij koppelt handig het wereldgebeuren aan de belevenissen van de hoofdpersonen, van wie Roland de verteller is. De val van de Muur in 1989, de kernramp in Tsjernobyl van 1986, de coronacrisis, ze komen allemaal voorbij. Want de auteur laat zijn hoofdpersoon opmerken: " We zijn nu eenmaal één met de geschiedenis en onderhevig aan haar grillen." Trouwens, toen de Muur viel was iedereen geestdriftig, want de democratie had gezegevierd. Maar wat dachten we toen onder Trump het Amerikaanse Capitool bestormd werd? Overal worden er weer muren opgetrokken; met de lessen van de geschiedenis wordt er niets gedaan. Zo mijmert Roland over politiek, het leven en zichzelf, en de lezer denkt geboeid met hem mee.
Lessen is een knap geconstrueerde, rijke roman, vol met boeiende mensen en onverwachte plotwendingen. Ian McEwan heb ik altijd al als een groot romancier gezien. Het wordt langzamerhand tijd dat die dames en heren in Zweden een Nobelprijs voor hem klaarleggen.
Ian McEwan, Lessen. Vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema. Uitgeverij De Harmonie, Amsterdam, 2023. 572 blz.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten