Waar moet je als jonge onderwijzer voor oppassen als je in een dorp gaat werken? Sanddam ligt aan zee, is een bescheiden plaatsje met twee café - restaurants en een hotel, een supermarkt, een snackbar en wat kleinere winkeltjes om de toeristen te gerieven. De inwoners groeten aanvankelijk niet of nauwelijks, al weten ze heus wel wie je bent, maar ze kijken de kat uit de boom. Na een jaartje worden ze wat vlotter. Jos Swinkels, 25 jaar, zal als invaller een aantal maanden op de basisschool de groepen zeven en acht voor zijn rekening nemen. Daarom vestigt hij zich tijdelijk in Sanddam, alleen, met een buurvrouw die hem nauwlettend in de gaten houdt.
Twintig kinderen heeft hij onder zijn hoede: twaalf meisjes, acht jongens, de een nog blonder dan de ander. Met één uitzondering: Lucille, het meisje voor wie hij moet uitkijken volgens het schoolhoofd, heeft bruin haar en groene ogen. Aangezien ze ook nog lang en slank is en een jaar ouder dan de anderen, maakt haar dat tot een opvallende verschijning. Dat weet ze zelf ook, want intelligent is ze eveneens. En omdat ze graag opstandig en brutaal mag zijn, vertelt ze haar machteloze moeder dat die in verval raakt en jaloers op haar is. Pa is gaan samenwonen met zijn secretaresse en heeft dus evenmin iets te vertellen.
Allerlei ingrediënten voor conflicten liggen dus in Sanddam op Jos te wachten. Nee, er komt geen affaire met Lucille en ook niet met haar aantrekkelijke moeder. Ja, hij is een goede onderwijzer, al moet hij het vooral hebben van verhalen vertellen. Zeker, hij heeft moderne opvattingen, wat dus op weerstand stuit. Maar vooral: er hoeft in zo'n benauwde samenleving maar iets te gebeuren met een vreemdeling en de roddels barsten los. En dan is geen houden en redden meer aan. Hulp? Het hoofd denkt alleen aan de reputatie van zijn school, ouders kiezen de makkelijkste weg, de rechercheur vindt de zaak te lastig en niet spectaculair genoeg. In de waarheid is niemand geïnteresseerd, wel in het eigen gemak. Al jong leert Jos dat je voor jezelf moet opkomen, dat je zelden hulp krijgt en de meeste mensen tegenvallen. Maar nooit allemaal: de brief van Lucille doet hem toch goed.
Een sobere vertelling, deze allerlaatste roman van Bernlef, met een wijze inhoud. In kristalheldere taal geschreven laat Een onschuldig meisje zien hoe een jongeman zijn eerste levenservaringen opdoet, hoe ook hij zijn onschuld verliest en hoe betrekkelijk onschuldige voorvallen bij twee jonge mensen al voor een kras op hun ziel zorgen. Mensen zijn niet zozeer wreed, wist Bernlef, wel egoïstisch en onnadenkend.
Bernlef, Een onschuldig meisje. Amsterdam - Antwerpen, 2015. 165 blz.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten