Lang heb ik geloofd dat Stevens, die voorname butler, nooit verliefd is geweest. Tijdens zijn autotocht naar de West Country om juffrouw Kenton te bezoeken vertelt hij ons zijn herinneringen, maar verliefdheden komen daar niet in voor. Zes dagen is hij van huis, en we krijgen van hem te horen dat hij jarenlang bij de in Engeland befaamde lord Darlington heeft gewerkt. Darlington Hall was zó omvangrijk, dat hij als hoofdbutler zijn handen vol had om die hele huishoudelijke organisatie te leiden. Veel plichten dus, genoeg vrouwen om zich heen, maar liefde...nee. Wat is Stevens eigenlijk voor een man?
Begonnen als livreiknecht, met een vader die in vakkringen bekend stond als een vooraanstaand butler, had Stevens - zijn voornaam wordt nooit genoemd - de ambitie om een gróót butler te worden. Maar hoe doe je dat? En wat ìs dat eigenlijk? Hij mag daar graag over filosoferen, en een antwoord heeft hij ook. Natuurlijk spreek je met een goed accent en beheers je uitstekend de Engelse taal, beschik je over een uitgebreide kennis van de meest uiteenlopende zaken. Dan ben je een goede butler. Echt groot is hij die constant waardigheid uitstraalt en bij een vooraanstaand huis dient. Waardig wil zeggen dat je onder alle omstandigheden beheerst bent, in de plooi, uiterst correct. Slechts in volstrekte eenzaamheid mag je dat masker laten vallen. En vooraanstaand? Je dient bij de adel, zeker, maar rijke mensen van niveau komen ook nadrukkelijk in aanmerking. Want moreel hoogstaand is absoluut noodzakelijk.
En daar worstelt Stevens nu mee. Zijn lord Darlington kende veel belangrijke politici, hij zag de maatschappelijke ontwikkelingen in de jaren dertig met gefronste wenkbrauwen aan, en achtte het zijn plicht daar wat aan te doen. Maar hij bleek naïef en makkelijk te manipuleren. Niet alleen Churchill kwam langs, maar ook de fascist Oswald Mosley, en te dikwijls Hitlers rechterhand Von Ribbentrop. Na de oorlog werd de lord, de man aan wie Stevens zijn leven gewijd had, ter verantwoording geroepen.. Hoezo 'hoogstaand' ? Hoezo 'een groot butler' ?
En met de liefde worstelt hij toch ook wat. Waarom nam hij alleen lelijke meisjes aan? En als hij in zijn schaarse vrije tijd eens een boek las, waarom waren dat toch vaak liefdesromannetjes? En het gevoeligste van allemaal: hoe zat dat met juffrouw Kenton, overigens allang mevrouw Benn? Na jaren alleen briefcontact, nu, op je oude dag, in je eentje dagen onderweg om haar over te halen terug te komen naar Darlington Hall? Wordt het niet tijd, Stevens, om harnas èn masker definitief te verwijderen?
In 2017 ontving Kazuo Ishiguro de Nobelprijs voor Literatuur. Wie The Remains of the Day, of de Nederlandse vertaling daarvan, gelezen heeft, begrijpt waarom.
Kazuo Ishiguro, De rest van de dag. Amsterdam, 2013, zesde druk, 276 blz. Vertaling door Bartho Kriek van The Remains of the Day, Londen, 1989.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten